Mastodon – mam i ja

Czym jest Mastodon i czy rzeczywiście jest alternatywą wobec Twittera (i Facebooka przy okazji)? Mastodon to otwarto-źródłowa zdecentralizowana sieć, komunikująca się miedzy różnymi serwerami i platformami w ramach protokołu ActivePub.

Miniseria

1. Mastodon – mam i ja
2. Mastodon – uruchomienie z Dockera
3. Mastodon – Optymalizacja i cache
4. To już jest koniec!

Co to jest Mastodon ?

Pierwsza myśl to klon Twittera, oparty na otwartym kodzie. Tak myśli większość nowych „imigrantów”, których miałem okazję zaobserwować w ciągu kilku ostatnich tygodni.

Zdecentralizowana sieć i wspólny protokół

Istnieją pewne różnice, które wyróżniają się na tle scentralizowanego Twittera. Mastodon to rozproszona sieć serwerów (tzw. federacja). Komunikacja pomiędzy nimi odbywa się za pomocą wspólnego protokołu – ActivityPub.

Nie ma znaczenia, jaki serwer wybierzesz, bo wszystkie komunikują się ze sobą. Możesz obserwować innych z poziomu swojego konta, wymieniać się z informacjami.

Możesz także podstawić własny serwer mastodontowy i ustalić własne reguły.

Popularność danego serwera nie ma znaczenia, bo wszyscy są wobec siebie równi, mają dostęp do tych samych informacji, gdyż nie ma śledzących algorytmów, pozycjonujących danych użytkowników.

Warto zaznaczyć, że im większa liczba aktywnych, to, tym większe obciążenie i „wydatki” dla administratora

Migracja

Migracja między serwerami jest bardzo prosta, w ramach instancji są dostępne narzędzia do importu i eksportu danych (obserwatorzy, obserwujący). Jedyna rzecz, której nie da się przenieść to posty. Przemyślano też kwestię „przejęcia kont” przez innych; jeśli ustawisz alias na starym koncie do nowego, to zabezpieczasz się przed przejęciem przez inne osoby twojego nicku

Terminologia

Kilka istotnych terminów

• Czym jest mastodon już wyjaśniłem
• Fediwersum – federacja zrzeszająca sieć mikroblogów i serwisów, korzystających z protokołów ActivityPub lub OStatus
• Inne rozwiązania
  • Pixelfed – Odpowiednik instagrama
  • friendica – A Decentralized Social Network – zdecentralizowana wersja Facebooka
  • Funkwhale – platforma do słuchania i udostępniania muzyki (zdecentralizowane Spotify)
  • PeerTube – zdecentralizowane Youtube, wykorzystujące technologie peer-to-peer
• To nie wszystkie rozwiązania, pełna lista jest dostepna na Fediverse.Party – explore federated networks

Różnice i zasady

Adresy / nazwa profilu

• Na początku będą problemy z identyfikacją konto w mastodontowym świecie;
• Na Twitterze najczęściej wystarczyło podać @__NICK__, na mastodoncie trzeba uwzględnić instancję:
  • pełna ścieżka to @__NICK__@__NAZWA-SERWERA np. @[email protected]
  • Najłatwiej jest wkleić __NAZWA_SERWERA__/@__NICK np. 101010.pl/@bobiko

Obserwatorzy

• Możemy obserwować interesujące nas profile z różnych serwerów;
• O ile bezproblemowo można dodać z poziomu „domowego serwera”, o tyle nieco problematyczne jest dodawanie spoza tego serwera;
• tu jest proste rozwiązanie, bo wystarczy wkleić link do profilu w wyszukiwarce i dodać profil do obserwacji
• Są narzędzia do migracji obserwowanych z twitterowego konta, np. Debirdify

Tweety i Re-Tweety

• Posty na mastodontowych serwerach nazywa są tootami i mają limit znaków pomiędzy 500 a 2048 znaków (to zależy od administratora serwera)
• Udostępnienie (czy bardziej podbijanie) czyjegoś wpisu to boosting
• Celowo nie wprowadzono opcji cytowania czyjegoś wpisu (czyli twitterowe quote retweeting)
• tutaj uzasadnienie głównego programisty

Zasięg i prywatne wiadomości

• Jeżeli piszemy głównie w języku polskim, warto ustawić PL jako domyślny język, ale jeśli zdarzy się sporadyczny obcojęzyczny toot, to warto ustawić język – ułatwi to komunikację wśród całej sfederowanej sieci serwerów
• Jednym z pierwszych, najczęściej powtarzających się pytań, było Jak wysłać DM / Prywatną Wiadomość
• Da się to zrobić z poziomu głównego formularza, ale trzeba wybrać widoczność wpisu
• w tym przypadku ograniczamy się do pozycji „tylko wspomniane osoby”
• Warto pamiętać, że DM / PW nie są szyfrowane e2e, więc nie jest wskazane przesyłanie wrażliwych, zastrzelonych informacji tą drogą.

Zasady i moderacja

• Każdy serwer ma własne zasady, które ustala albo administrator, albo społeczność
• Im mniejszy serwer, tym lepsza jakość moderacji
• Warto zwrócić uwagę na kontekst danego serwera, by uniknąć niepotrzebnych perturbacji
• Mam na myśli panujące zwyczaje, podejście do tematów polityki oraz osób o różnych poglądach religijnych, politycznych, seksualnych etc.
• Może okazać się, ze dany serwer został zbanowany ze względu na dyskryminację polityczną, seksualną czy też prześladowanie
• Jest strona, która listuje zbanowane serwery – FediBlock – Join the Fediverse –
• na niej znajduje się serwer 101010.pl, który został zdjęty z oficjalnej listy Mastodontowych Serwerów
• Z pobieżnej lektury np tutaj wynika, że chodzi o brak moderacji treści homofobiczne czy transfobiczne, przez co jest zablokowany u wielu innych
• Ze względu na obecność mniejszości osób z niepełnosprawnością fizyczną i psychiczną warto stosować .content warning albo content wrapper w skrócie CW i opisywać alty do zdjęć i filmów
  • szczególnie CW gdy wyrażamy poglądy, które mogą dotknąć jakąś grupę społeczną

Narzędzia i aplikacje

• Crossporter – dwukierunkowa wymiana postów pomiędzy kontem na Twitterze a kontem w sfederowanym serwisie (alternatywa: Moa
• Twitt odon – narzędzie do weryfikacji połączenia pomiędzy kontem na Twitterze a kontami na mastadonach;
• Mangan – webowy klient. wzorowany na twitterowym interfejsie (dane zapisywane są w przeglądarce);
• Tusky – androidowy klient do mastadona
• Tooot – również klient dostępny na android (również dostępny na iOS), stworzony w reactJS+TS
• Toot – terminalowy klient Mastadona
• ActivePub – rozszerzenie do WordPressa dodaje obsługę protokołu ActivePub, tym samym blog jest „widoczny” na większości platformach federacyjnymi.
  • Mój blog jest dostępny pod @[email protected] (potwiedzenie)

Przydatne linki

Wynotowałem najważniejsze (z mojego punktu widzenia) rzeczy, ale nie zaszkodzi zapoznać się z innymi źródłami:

• Czym jest Mastodon i Fediverse? | Blog | Wilda Software – tworzenie oprogramowania, aplikacje webowe i mobilne
• Mastodon – OSINT-owa analiza coraz popularniejszej alternatywy dla Twittera [OSINT hints]
• Krótkie ABC Mastodona dla migrantów z Twittera | Snippets
• Mastodon jako alternatywa dla Twittera lub coś takiego
• Fedi.Tips – An Unofficial Guide to Mastodon and the Fediverse
• Jak działa Fediwersum –
• Co może cię zdziwić po przejściu z Twitter-a do Mastodon-a? — m0bi
• [PL] Jak założyć konto na fediverse i jak z niego korzystać – tootorial. — agturcz
• Notes from a data witch – Everything I know about Mastodon
• GitHub – tleb/awesome-mastodon: Curated list of awesome Mastodon-related stuff!
• On Mastodon
• Co to jest Mastodon Social? – Paweł Tkaczyk

Podsumowanie

Niewątpliwie Mastodon ma swoje 5 minut sławy w obliczu zmian i porażek, jakie ma miejsce w przypadku Twittera. Nie jest pewne, czy jutro czy za tydzień serwis będzie istniał, dlatego też warto zainteresować się alternatywami.

Pytanie, czy instancje mastodonowe są takową alternatywą? To zależy.

Funkcjonalnie i wizualnie są podobne, ale gdy wejdzie się w szczegóły, to zauważamy spore różnice. Na pewno możemy czuć się bezpieczni, gdyż żaden algorytm nas nie śledzi, nie zdecyduje też, jakie informacje ma nam wyświetlać.
Niestety, jest duże prawdopodobieństwo, że zobaczysz czyjeś posty osób, których światopoglądowo nie tolerujesz. Wtedy pozostaje blokować i zapomnieć. To samo jest z tagami.

Jeśli chodzi o mnie, to od dłuższego czasu miałem konto na jednym z popularnych instancji i cross-postowałem posty z Twittera. Byłem do niedawna biernym użytkownikiem – tootowiczem ale z początkiem listopada to zmieniło się i rzadziej loguję się do Twittera. Na wszelki wypadek zrobiłem kopię zapasową, wygenerowałem zapasowy klucz (mam włączone 2FA) i tyle.

Zastanawiam się nad podstawieniem własnej instancji, by móc ocenic jak to wygląda od strony techniczno-administracyjnej.

Ps.: Pamiętacie polski serwis Blip.pl ? No właśnie, z tym skojarzyły mi się te instancje mastodonowe.